| |
Sultandağı İlçesi, M.Ö. Bakırçağ Devirlerinde yerleşime konu olmuş eski bir geçmişe sahiptir.
Bu dönemden itibaren coğrafi yapısından dolayı, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve
Osmanlılar dönemlerinde batı doğu istikametinde önemli bir yol güzergahı üzerinde
bulunmuştur.
Ortaçağdan itibaren İpek Yolu üzerinde bulunması sebebiyle ticari önem kazanmıştır.
Büyük Selçuklular döneminde İpek Yolunun önem kazanmasıyla beraber kuzeybatı
güneydoğu istikametinde yol güzergahı olması nedeniyle deve kervanlarını ağırlamıştır.
Yerleşim yeri olarak Ege Bölgesi ile İç Anadolu Bölgesinin kesişim noktasında yer alır.
1958 yılında Bolvadin İlçesine bağlı kasaba durumunda iken mevcut yerleşim yerleri birleştirilerek,
Sultandağı İlçesi kurulmuştur.
Tarihi itibariyle bölge İshaklı olarak adlandırılmaktadır.
Büyük Selçuklu Komutanlarından Sahip Ata Paşanın bu
bölgeye kervansaray yaptırmasından dolayı, bu isimle de
bölge özdeşleşmiştir[1].
Sultandağı Kervansrayı, Akşehir-Çay yolu üzerinde Akşehir’e
25 km.uzaklıkta, Afyonkarahisar iline bağlı Sultandağı (İshaklı)
ilçe merkezinde bulunmaktadır. Yazlık ve kışlık kısımlarının
taçkapıları üzerinde yer alan kitâbelerden anlaşıldığına göre
647 Cemâziyelâhirinde (Eylül 1249), Selçuklu Sultanı II. İzzeddin
Keykâvus’un saltanatının ilk yıllarında Vezir Sâhib Ata
FahreddinAli tarafından inşa ettirilmiştir. Selçuklular
döneminde çok sayıda eser yaptırmış olan Sâhib Ata bu
İshaklı Kervansarayı onun yaptırdığı, tarihi bilinen en eski
yapıdır. 1885 yılına doğru Keskinzâde Sâdeddin Efendi adında
bir kişi tarafından tamir ettirilmiş, daha sonra 1925 yılına kadar
ambar olarak kullanılmıştır. Binayı son olarak 1964’te Vakıflar
Genel Müdürlüğü restore ettirmiştir.
İshaklı Kervansarayı, kapalı bir kışlık bölümle onun önünde köşk mescidli avlusu bulunan sultan
hanları tipinin önemli bir örneğidir. Kalın kuşatma duvarları ve bunun üstündeki dayanak kuleleri
neredeyse bir kale gibi tahkim edilmiştir. Yapı, üzeri kapalı bölüm ve önündeki avlulu bölümden
oluşmaktadır. Kareye yakın (36 × 34 m.) plan gösteren avlu kısmına, doğu cephesindeki yarı silindirik
iki payanda arasında yer alan âbidevî taçkapı geçit vermektedir. İki kenarından ince sütunçelerle
sınırlanmış olan mukarnaslı taçkapının tepesi yıkık durumdadır. Üst köşelerindeki dolgularda
istiridye kabuğu şeklinde küçük tromplar bulunmaktadır. Taçkapı nişinin köşe dolguları da bir sıra
rozetle bezenmiştir. Üç satırlık sülüs kitâbesi mukarnaslarla geniş kapı kemerinin arasına
yerleştirilmiştir.
Taç kapıdan girilen avlu içinde odalar ve develik bulunmaktadır. Avlu ortasında dört ayak ve kemerler
üzerine oturtulmuş mescit bulunmaktadır. Kervansarayın kışlık bölümü de, taç kapılı olup çatısı 16
Avlunun tam ortasında bulunan fevkanî küçük köşk mescidin tamamı kesme taştan yapılmış ve batı
duvarının bazı yerlerinde Roma-Bizans lahit parçalarının devşirme olarak kullanıldığı görülmektedir
ve oldukça harap durumdadır. Kemer başlangıçları hizasına kadar toprağa gömülü köşk mescid,
kıbleye uyum sağlaması için ana eksene göre çarpık konumda yerleştirilmiştir. Alt kısmı sekiz kollu
yıldızlı tonozla örtülü olan yapının “L” şeklindeki dört adet kalın pâyeye oturan kemerler tarafından
taşınan mescid kısmına, kuzey yönde yer alan ve dar bir sahınlıkla bağlantılı olan iki kollu merdivenle
çıkılır. Bu küçük namaz mekânının batı ve doğu duvarlarında birer pencere bulunur. Üzeri altı sıra
mukarnaslı kubbeyle örtülü olan mescidin mihrap nişiyle kapı ve pencere üstleri stalaktitlidir.
Bunların dışında köşk mescidin dört köşesinde ve kemerlerinde basit taş süslemeler göze çarpar.
Avlunun kuzey kenarında üzeri tonozlarla örtülü, pâyelerle taşınan geniş bir revakın kalıntıları
görülmektedir. Bu mekân ve bunun karşısında simetrik konumda bulunması gereken mekân grupları
kervansarayın yazlık kısmını meydana getiriyordu.
Mescit
girişinin solunda üç basamaklı merdiven yer almaktadır[4]. Kuzey
duvarında yer alan bu üç
basamaklı merdivenin genişliği 0,61 m, basamak
genişliği ise ortalama 0,27 m.dir. Üç basamaktan
sonra 0,62m x 1,20m
boyutlarında sahın oluşmakta, basık kemerli bir açıklıktan geçilerek, duvar
içinden
üst örtüye çıkan merdivene ulaşılmaktadır. Üst örtüye çıkan bu
merdivenin genişliği 0,58 m.dir.
Merdivenin dışa bakan yüzeydeki doğu duvarı
büyük oranda hasar görmüş, kopmalar nedeniyle
basamaklar yerinden ayrılmıştır.
İshaklı Kervansarayı
Köşk Mescidi
Kaynak:
https://islamansiklopedisi.
org.tr/ishakli-kervansarayi
Kışlık kısmına doğu cephesinin ortasında yer alan taçkapıdan geçilmektedir. Büyük ölçüde yenilenmiş
olan bu kapı cepheden dışa taşkın olup oldukça sadedir. Dışa doğru eğimli yarım tonoz şeklindeki
geniş kemerinin üzerinde altı satırlık kitâbe yer alır. Basık kemerli kapının açıldığı kapalı kısım,
uzunlamasına beşik tonozlarla örtülü beş nefli kare bir plan (24 × 24 m.) göstermektedir. Ortadaki nef
diğerlerine göre daha geniş tutulmuş, bu nefin üzerindeki tonozun tam ortasına bir aydınlık kubbesi
yerleştirilmiştir. Kubbe günümüzde yıkık durumdaysa da geçiş bölümlerindeki pandantif izleri
mevcudiyetini belli eder. Bu mekânın içindeki kemerler dikdörtgen biçimli on altı adet taş pâye
tarafından taşınmaktadır. İçerisi oldukça loş olan bina, aydınlık kubbesi ve batı duvarında bulunan
 |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder