EFLATUNPINAR HİTİT ANITI ( Konya, Beyşehir İlçesi, Sadıkhacı beldesi)
18 Ekim 2016
“Eflatunpınar Hitit Su Anıtı”, Hitilerin uzun egemenlik
( 1000 yıl) dönemlerinde dünya uygarlık tarihine bıraktığı sosyal, ekonomik, dini yaşamı yansıtan kültür
varlıklarından biridir. Bu kültür varlıklarının şekillenmesinde gereksinim ve
dini inançlar önemli faktörleri oluşturmuştur.
Suyun bir merkezde toplanarak ihtiyaç oranında kullanılması, böylece iyi
bir su rejiminin uygulanması tarım toplumlarında ekonomik hayatın önemli bir
parçası olup, Eflatunpınar Hitit Su Anıtı, Hititlerden sonra da fonksiyonunu
kaybetmeden bugüne kadar ayakta kalabilen bu sistemin en güzel örneğidir[1].
İmparatorluk
dönemine tarihlendirilen “Eflatunpınar“ Hitit
Anıtı, yatay su kaynağı kenarına 19 büyük taş bloğun üst üste konulmasıyla yapılmıştır.
Yüksekliği 7 metre olan anıtın ön tarafında 30x35 metre olan bir su havuzu
bulunmaktadır[2].
Eflatunpınar; Çorum, Boğazköy Hattuşa şehri yakınındaki “Yazılı Kaya”dan sonra ikinci önemli dini
merkezi teşkil etmektedir. Anıtta, Hurili
ve Hititli tanrılar birlikte betimlenmiştir.
Anıtın ön yüzünde alt sırada dağ
tanrıları ve yer altı kaynaklarının tanrıları, güneş kursu altında tahtında
oturan güneş ve fırtına tanrısı, bunların arasında göğü taşıyan kanatlı cinler,
boğa adam figürleri ile anıtın iki yanında pınar tanrıçaları yer almaktadır.
Anıtın karşısında havuzun içinde tahta oturur vaziyette tanrı, tanrıça
figürleri ile havuzun dış kısmında üçlü boğa platformu bulunmaktadır.
Konya Müze Müdürlüğü’nce 1996-2001
yılları arasında Anıt’ta kazı ve restorasyon ve çevre düzenleme çalışmaları
gerçekleştirilmiştir.
Özgün taş işçiliği, kabartmalardaki
kompozisyon ve açık hava tapınağı olarak düzenlenmiş olan Eflatunpınar Anıtı, birbirine uygun kesilmiş
andezit blokların titizlikle birleştirilmesiyle meydana getirilmiştir. Doğal bir su kaynağı
üzerinde yapılmış büyük bir havuz ve dikdörtgen formda şekillendirilmiş kayalar
üzerine kabartma tekniğinde yapılmış tanrı ve tanrıça figürlerinden
oluşmaktadır. Havuzun duvarına paralel yatay su kanalları suyun havuz içerisine
akmasını sağlayarak dönemin su tesisatı ile su teknolojisi hakkında da önemli
bilgiler vermektedir
ANITIN TARİHÇESİ
Konya
Müzeler Müdürü Yusuf Benli, tarihi alanın tarihçesi hakkında bilgiler
aktarmıştır.. Sadıkhacı beldesine 4 kilometre mesafedeki Eflatunpınar Hitit
Anıtı’nın ilk kez 1837’de arkeoloji dünyasına W.J. Hamilton tarafından tanıtıldığını
ifade eden Benli, “Eflatunpınar Hitit Anıtı ve Havuzu" nun, M.Ö. yaklaşık 1200
yıllarında Geç Hitit döneminde Kral IV. Tutalya tarafından yaptırılmış olduğunu,
anıtın en üst taşında bulunan krala ait simgeden anlaşılmakta olduğunu
belirtmiştir[3].
1837
yılından beri 3,5 metre yüksekliğinde bir yapı olarak bilinirken, Konya Müze
Müdürlüğü tarafından 1996-1997 ve 1999-2001 yılları arasında yapılan kazılar
sonucunda 7 metre yüksekliğinde olduğu ve anıta bağlantılı olarak yapılmış 30x34
metre boyutlarında kutsal havuzunun bulunduğu ortaya çıkarılmıştır. Anıtın
cephesinde 19 taş blok üzerinde çeşitli figürler yer alır. En üstte kanatlı
güneş kursu IV. Tutalya’nın simgesi, altında iki güneş kursu ve hemen alt
sırada tahtında oturur konumda Güneş Tanrıçası ve Fırtına Tanrısı
bulunmaktadır. Bu iki tanrının aralarında ve yanlarında ise göğü taşıyan
kanatlı cinler ve boğa adamlar, en alt sırada ellerini göğsünde kavuşturan beş
adet tanrıdan sağ ve sol baştakiler dağ tanrılarını ortadaki üçü ise yer altı
su kaynağı tanrılarını tasvir etmekte olup dini törenlerde eteklerindeki
deliklerden fıskiye şeklinde su akıtılmakta olduğu düşünülmektedir. Anıtın iki
yanında havuzun kuzey duvarı üzerinde iki adet pınar tanrıçası bulunmaktadır.
Anıtın
karşısında havuzun güney duvarına bitişik platform önünde anıta yönelik tahtta
oturur durumda tanrı-tanrıça, (güneş tanrıçası-fırtına tanrısı) çifti yer
almaktadır. Havuzun doğu duvarı ortasında tanrı-kral kabartması bulunmaktadır.
Havuzun dışında kalan tek blok halindeki üçlü boğa protonu, havuzun batı
duvarının güney ucunda bulunan boşluk için hazırlanmış olmalıdır. Boğa kabartmalı
bloğun yerleştirilmemiş olması ile anıtın tamamlanamadığı muhtemeldir” şeklindedir
olarak bilgi verilmiştir[4].
Köprünün altından akan suyun berraklığı
Hitit Anıtı Eflatunpınar UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'ne giren son alanlardan biridir[5].
[1] http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,93766/eflatunpinar-hitit-su-aniti-konya-2014.html, erişim 30 Ekim 2016
[2] T.C. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm
Müdürlüğü anıt bilgilendirme levhası
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder